Μονή της Παναγίας-Ντομάτα

Η περιοχή φημίζεται για το μικρό εκκλησάκι στο χωριό Ντομάτα με την εντυπωσιακή είσοδο και το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο όπου βρίσκεται το φέρετρο του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, με το οποίο μεταφέρθηκε το λείψανο του από τον Κεφαλονίτη πλοίαρχο στην Οδυσσό. Ο Γρηγόριος γεννήθηκε στην Δημητσάνα της Αρκαδίας το 1745 από φτωχούς γονείς, τον Ιωάννη Αγγελόπουλο και την Ασημίνα το γένος Παναγιωτοπούλου. Το πρώτο όνομα του ήταν Γεώργιος. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη Δημητσάνα από τον διδάσκαλο Ιερομόναχο Μελέτιο και τον Ιερομόναχο Αθανάσιο Ρουσόπουλο. Σε ηλικία 20 ετών φτάνει στην Αθήνα για να σπουδάσει κοντά στον δάσκαλο Δημήτριο Βόδα. Το 1767 πηγαίνει στην Σμύρνη για να παρακολουθήσει μαθήματα στην Ευαγγελική Σχολή. Λίγο αργότερα φεύγει για την Πάτμο όπου παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφικής από τον Δανιήλ Κεραμέα. Από την Πάτμο φεύγει και πηγαίνει λίγο στην Μονή Στροφάδων όπου εκάρει μοναχός με το όνομα Γρηγόριος και έπειτα ξαναγυρίζει στην Πάτμο. Το 1770 καλείται από τον Μητροπολίτη Σμύρνης Προκόπιο και χειροτονείται αρχιδιάκονος. Το 1785 εκλέγεται οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως όπου παρέμεινε 13 χρόνια μέχρι την καθαίρεση του το 1798 και εξορίζεται στο Άγιον Όρος. Ανακαλείται στον θρόνο το 1806 και το 1808 γίνεται επικεφαλής του εράνου για την ανίδρυση του Παναγίου Τάφου στα Ιεροσόλυμα. Την ίδια χρονιά απελάσεται για δεύτερη φορά. Δέκα χρόνια, το1818 εκλήθη ξανά στον Πατριαρχικό θρόνο. Κατά την διάρκεια των θητειών του έκανε σημαντικές δωρεές για το έθνος με την ίδρυση ναών και σχολείων. Θεωρείται ότι ήταν μέλος την Φιλικής Εταιρίας κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821.

Στις 10 Απριλίου του 1821 μετά την πασχαλιάτικη Θεία Λειτουργία συνελήφθη από τους Τούρκους. Οι δήμιοι τον οδήγησαν με μικρό καράβι στις φυλακές όπου τον υπέβαλαν σε φρικτά βασανιστήρια με σκοπό να τον κάνουν να δεχθεί τον ισλαμισμό. Τον οδήγησαν στην αποβάθρα του Φαναριού και εκεί ο Γρηγόριος περίμενε τον αποκεφαλισμό του αλλά τελικά τον οδήγησαν στην Πύλη του Πατριαρχείου όπου τον κρέμασαν και άφησαν το λείψανο του να αιωρείται για τρεις μέρες. Ο νέος Πατριάρχης προσπαθούσε να εξαγοράσει το λείψανο του αλλά δεν τα κατάφερε ώσπου το αγόρασε Εβραϊκή αντιπροσωπεία και με απίστευτο μένος τρύπησαν όλο το σώμα του, έδεσαν τεράστιους ογκόλιθους στο λαιμό του και τον πέταξαν στον Κεράτιο κόλπο. Οι ογκόλιθοι όμως λύθηκαν από το λαιμό του και το λείψανο αναγνωρίσθηκε στον Γαλατά από τον Κεφαλονίτη πλοίαρχο Μαρίνο Σκλάβο όπου με το πλοίο του Άγιος Νικόλαος, το οδήγησε στην Οδυσσό όπου και ετάφη. Το 1871 μεταφέρθηκε το λείψανο του στην Αθήνα και αποτέθηκε στο ναό του Αγίου Ελευθερίου. Το 1921 αναγνωρίστηκε ως Άγιος.